Çocuk ağlayarak babasının yanına geldi;
– Baba neden oyuncakçıda istediğim o oyuncağı almadın bana.
Baba biraz sert bir şekilde;
– Oğlum; şimdi o basit oyuncağa o kadar para verilir mi ? ne işine yarar, geç şuraya otur. Sinirlendirme beni.
Yukarıdaki basit diyalogu çevrenizde duymuşsunuzdur. Babalar, anneler oyuncaklara para tuzağı olarak görmekte, oyuncağa hiçbir önem verilmemektedir. Ancak durum böyle mi ? oyuncak gereksiz mi ? çocuğumuza oyuncak alırken nelere dikkat etmeliyiz ? bu makalede bunlara cevaplar arayacağız.
Oyun çocuğun gelişimi üzerinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Aynı şekilde oyun sırasında kullanılan materyal olan oyuncak da o oranda çocuğun gelişiminde oldukça önemlidir. Oyuncaklar çocuğun yaratıcılığının, kendi kararlarını kendisinin vermesini, hayal gücünün daha da gelişmesini ve belirli alanlarda beceriler kazanmasını sağlamaktadır.
Çocukların en fazla oynamaktan hoşlandığı çeşitli boyutlardaki ve renklerdeki oyun malzemeleri (logo vb..); çocukların eğlenmesini sağlarken onlarda boyut, şekil ve renk gibi kavramların gelişmesini sağlar. Arkadaşlarıyla beraber oynayan çocuklarda paylaşma, bekleme, sabırlı olma gibi duygularla, işbirliği yapma gibi sosyal hayatında ona lazım olan yetenekleri kazanacaktır.
Çocuğum oyuncağını kırıyor. Anne babalar bu durumdan oldukça yakınmaktadırlar. Çünkü çocuklarına oynaması için aldıkları oyuncağı o kırıyor, döküyor, fırlatıp atıyor. Aileler şunu asla unutmamalıdır. Bu da oyunun bir parçacısıdır. Çocuk kırarak, parçalayacak, koparıp, tamamlayarak içerisinde var olan merağı gidermiş olur, araştırma, inceleme özelliğini kazanmış olur, materyalleri keşfeder, tanır.
HANGİ YAŞLARDA NASIL OYUNCAK ALINMALI ?
Yeni doğan bebeğin oyuncağı onun bedenidir. Elini kolunu sallayarak, alini ayaklarını ağzına getirerek eğlenir. Doğumdan sonraki günlerde ise zamanla Bebekler ses, ışık gibi ani değişimlerden hoşlanırlar. Bu nedenle Bebeklik dönemin de alınacak oyuncaklar daha çok beşiklere asılacak, kenarlarına konacak hareketli, sesli, renkli oyuncaklar tercih edilmelidir.
6-7 aylık : çocuk artık oturmaya başlamıştır bu nedenle de mekanı da genişlemiştir. Bu dönemde çocuğa elinin içine sığabilecek büyüklükte esnek olan (plastik) oyuncaklar verilebilir. Özellikle ses çıkaran çıngıraklar onlar için çok önemlidir. Çocuk ayrıca bu dönem içerisinde dişlerini çıkarmaktadır. Dişlerini çıkaran cocuğu diş kaşıntısını azaltmak için hijyenik olarak plastikten yapılmış olan materyaller kullanılabilir.
8-12 aylık: çocuk artık emeklemeye ve yürümeye başlamıştır. Mekanı daha da genişlemiştir. İlgileri ise artmıştır. Bu çağdaki çocuğa ses çıkaran toplar oyun olur. Dökmekten ve doldurmaktan hoşlandıkları için bu tür oyuncaklar kullanılabilir. Bebekler, arabalar, hayvanlar ise ilgilerini çekebilmektedir. Bu dönemdeki çocuğa resimlerden oluşan hikayelerin anne-baba tarafından anlatılması oldukça önemlidir.
15-18 aylık: çocuk artık yürümekte, odalar arsında mekik dokumaktadır. Bu nedenle itilen, çekilen, aynı zamanda ses çıkaran oyuncaklar (otomobiller, gitar, ) tercih edilmelidir.
18 ay sonrası: çocuk artık kendini bilim adamı gibi görmektedir. Keşif ve icat yapmak onların en önemli özelliğidir. Bu dönemde farklı boyutlardaki bloklar, kutular ve şekillerden bir şeyler yapmak çok hoşlarına gider.
2-3 yaş: çocuk artık sosyal hayatı görmekte ve bunları hayal etmektedir. Anne-baba olurlar. Çocuklarını beslerler. Bu nedenle bu dönemde çocuklar hayatı dramatize edebilecekleri oyuncaklar alınmalıdır. Bebek, mini oda takımları, kuklalar, tamir aletleri, hayvan setleri vb.. oyuncaklar idealdir. Bu dönemde çocuklar denize götürülmeli kum ve suya olan ilgileri giderilmeli.
3-4 yaş: çocukların motor gelişimleri artmaktadır. Hareketten, zıplamaktan çocuklar çok hoşlanmaya başlamıştır. Bu dönemde üç tekerlekli bisikletler, sallanan atlar, yük arabaları, büyük küpler ve bloklar alınmalıdır.
4-6 yaş: çocuklar artık özellikle açık havada oynamaktan ve masa başı oyunların hoşlanırlar. Bu dönemde boyama, yapıştırma, kağıtlardan şekiller yapma, parçaları birleştirme gibi oyunları destekleyen faaliyetler yapılmalıdır. Suluboya, pastel boya, karton, mukavva, ip gibi oyuncaklar tercih edilmedir.
6 yaş sonrası (okul çağı): çocuk artık okula başlamıştır. Oyun ve oyuncak anlayışında önemli değişikler olmaya başlamıştır. Bu dönemde futbol, basketbol, bisiklet gibi oyunlar ve bunlar oynanırken kullanılacak materyaller önem kazanır. Televizyon ve spor etkinlikleri ilgilerini çeker. Özellikle resimli kitaplar çok ilgilerini çeker
HANGİ OYUNCAK ÇOCUKTA HANGİ ÖZELLİĞİ GELİŞTİRİYOR
1. Büyük Kas Gelişimi için Oyun Araçları:Üç tekerlekli bisiklet Çeşitli boylardaki arabalar Kayma, tırmanma, sallanma oyuncakları
2-Küçük Kas Gelişimi için Oyun Araçları : Mum boya, renkli kalem, keçeli kalem, kağıt kağıt makası Kayma, tırmanma, sallanma oyuncakları Logolar, birleştirme oyuncakları, parçalı bulmacalar
3. Kurgu Oyuncakları : Küpler, bloklar Tahta otomobil ve kamyonlar Kum havuzunda oynanmak üzere sert plastikten hayvanlar ve insanlar Tahta veya plastik hayvanlar Bebekler Eklemeli oyuncaklar
4. Yaratıcı Düş Gücünü Geliştiren Oyuncaklar: Kukla sahnesi El kuklaları Parmak kuklaları Bez bebekler Çeşitli giysiler, yetişkin süs eşyaları Doktor araçları, telefonlar, bebek arabaları
5. Evcilik Oyuncakları: Ocak, musluk, buzdolabı Yemek ve çay takımları Bebekler ve bebek evi Çocuk boyuna uygun yatak, sandalye ve masalar
6. Yaratıcı Sanat için Malzemeler: Mum boya, pastel boya, renkli tebeşir ve keçeli kalemler Suluboya, parmak boya, toz boya Fırçalar Kağıtlar Artık kumaşlar, kağıtlar, ip, yün, talaş, yumurta kabuğu ve yapıştırıcı Baskı kalıpları (makara, havuç, patates, tahta, yaprak gibi)
7. Çocuğun algı ve Kavramasını Geliştirecek Uyarı Araçları :
– Okuma konuşmayı geliştirecek uyarı araçları : Tahtadan harf ve sayılar Mıknatıslı harf ve sayılar Zımpara kağıdından pazen kaplı tahtaya yapışabilecek harf ve sayılar Harf ve sayıları içeren lastik mühürler e- Üzerine basit sözcüklerin yazılacağı büyük karton fişler Çeşitli eklemeli bulmacalar Tamamlama, karşılaştırma oyunları Karatahta
– Matematik ve sayılar: Renkli çubuklar Mozaik geometrik şekiller Tahta oyuncak saat veya saati öğretecek tahta küpler Matematik kavramını geliştirecek oyunlar
– Doğa Bilimleri: Mıknatıs Karınca yuvası Ayna Taş, yaprak, deniz kabuğu, kuru bitki ve sebze koleksiyonu Doğa ile ilgili çocuk kitapları ve plaklar
8. Müzik ve Dans Araçları: Ritm araçları ( tef, davul, trampet, flüt, zil, çan, çıngırak , Plak ve CD’ler
OYUNCAK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:
• seçilecek oyuncak çocuğun yaşına, ilgisine, becerisine ve içinde bulunduğu gelişimsel döneme uygun olmalıdır.
• Oyuncaklar çok karmaşık olmamalı ve dayanıklı olmalı.
• Çocuğun tek başına oynayabileceği oyuncaklar olmalı.
• Oyuncaklar beceriyi artıracak özellikte olmalıdır. Bu nedenle basit karmaşığa doğru oyuncak tercihi yapılmalıdır.
• Oyuncak alınırken çocuklar asında cinsiyet ayrımı yapılmamalı.
• Alınan oyuncaklar çok yönlü olmalıdır. Bu amaçla kasları çalıştıran, hayal gücünü artıran, yaratıcığı geliştiren oyuncaklar tercih edilmelidir.
• Çocuğun yaşına uygun oyuncak alınmalıdır. Basit oyuncaklar çocuğun çabuk sıkılmasını, karmaşık oyuncaklar ise özgüveninin azalmasına neden olur.
• Alışverişe gitmeden önce alınacak oyuncak karalaştırılmalıdır.
• Bakım onarım ve temizlenmesi kolay olmalıdır.
• Paylaşma duygusunu geliştirici olmalıdır.
• Yapı ve işleyiş bakımından çabuk anlaşılır olmalıdır.
• Çocuğun merak ve ilgisini çekebilmelidir.
• Çocuğun hoşuna gidebilecek renkte ve şekilde olmalıdır.
• Oyuncakların büyüklüğü onun bedensel özelliğine göre seçilmelidir.
• Sökülebilir tarzda olmalıdır. Oyuncağını böylece kırmadan merakını giderebilir.
• Çocuğun sağlığını (psikolojik ve fizyolojik sağlığı)bozucu olmamalıdır.
Ahmet Yıldız
Yazar/Danışman
Ahmet Yıldız’ı Sosyal Medyada Takip Edin
http://facebook.com/ayildizpdr
http://twitter.com/ayildizpdr
http://instagram.com/ayildizpdr